Behandeling van psoriasis

Psoriasis is een veel voorkomende, chronische huidziekte. Circa een op de vijftig mensen heeft er last van. Psoriasis zorgt voor veel ongemakken als rode plekken, huidschilfers, jeuk en soms pijn. Daarnaast kan vooral de zichtbaarheid van de ziekte een belasting zijn.  

Verschijningsvormen:

• psoriasis vulgaris
• psoriasis inversa

De gezonde huid

De huid is het grootste orgaan van ons lichaam en heeft verschillende functies. Zo zorgt de huid onder andere voor de bescherming van ons lichaam en de temperatuurregeling. De totale oppervlakte van de huid van een volwassene is gemiddeld 1,7 m2 en weegt ongeveer 3 kg. In de huid bevinden zich zweetklieren, talgklieren, haarwortels en het nagelbed (voor de vorming van nagels). Ook zijn er veel zenuwen aanwezig in de huid. In de huid van geslachtsdelen en vingertoppen vinden we de meeste gevoelszenuwen. De huid bestaat uit 3 lagen, de opperhuid, de lederhuid en het onderhuids bindweefsel. De dikte en eigenschappen van de huid verschillen op een aantal plaatsen. Vooral de bovenste laag (hoornlaag) kan verschillen. Op de hoofdhuid, de handpalmen en de voetzolen is deze laag het dikst (ca. 4 mm). Rond de ogen is de huid maar 1 mm dik.

De opperhuid 

De bovenste (buitenste) laag van de huid noemen we de opperhuid (epidermis). Deze laag wordt voornamelijk gevormd door de huidcel - keratinocyt genoemd. Deze cellen delen in de onderste laag van de operhuid en normaal gesproken schuift een huidcel in ongeveer dertig dagen door naar de bovenkant van de opperhuid. zich onder in de opperhuid. Tijdens deze dertig dagen sterft de levende cel en wordt een dode, platte cel, die we ook wel hoorncel noemen. De opperhuid wordt op deze manier afgedekt met een laag dode hoorncellen die stevigheid aan de huid geven. De cellen van de hoornlaag schilferen geleidelijk af. Dit gaat het hele jaar door zonder dat we daar echt iets van merken. 

Lederhuid 

Onder de opperhuid ligt de dikkere lederhuid. De lederhuid is opgebouwd uit een netwerk van elastische vezels en steunvezels, die voor steun en elasticiteit van de huid zorgen. Bovendien zitten in de lederhuid de bloedvaten die voeding aanvoeren van de opperhuid.

Onderhuids bindweefsel 

Het onderhuidse bindweefsel bestaat voornamelijk uit vet. Deze laag zorgt voor isolatie van het lichaam, werkt als "stootkussen" en er vindt energieopslag plaats.

Psoriasis Vulgaris

Psoriasis heeft een erfelijke achtergrond, maar de feitelijke oorzaak is nog niet bekend. Alle verschijnselen wijzen op een steriele ontstekingsreactie van de huid, in combinatie van een verhoogde celdeling. 

De keratinocyten in de opperhuid delen elke 4 tot 5 dagen wat gemiddeld 6 keer zo snel is als normaal. Door de korte tijd (slechts 5 tot 6 dagen) zijn niet alle cellen dood als ze bovenop de huid komen en de hoornlaag vormen. Gevolg is dat de hoornlaag dikker wordt en de huid zichtbaar gaat schilferen. Daarnaast verwijden de bloedvaten zich met als gevolg dat er meer bloed en allerlei ontstekingsremmende stoffen naar de huid wordt toegevoerd. Dit geeft de typische roodheid. 
Het resultaat zijn karakteristieke psoriasisplekken: een scherpbegrensde (rozig-) rode huid met een wit schilferende laag.

Vaak vormen die plekken een symmetrisch patroon. Ze komen vooral voor op ellebogen, knieen, onderrug en de behaarde hoofdhuid. 

Gevolg van psoriasis

Naast lichamelijke klachten zoals jeuk en soms pijn, zijn vooral ook psychologische effecten een belangrijk gevolg van deze ziekte.

Patienten schamen zich voor de ontsierende plekken op het lichaam en dragen het liefst bedekkende kleding met lange mouwen. Sporten, zwemmen, saunabezoek, gymles op school of het dragen van luchtige kleding in de zomer is voor patienten met psoriasis vaak moeilijk.

Ondanks dat psoriasis niet besmettelijk is, krijgen patienten in de dagelijkse praktijk regelmatig te maken met vervelende reacties. Meestal komt dit omdat mensen zonder psoriasis niet altijd weten wat deze huidziekte is. Het gevolg is dat veel patienten de zichtbaarheid als heel belastend ervaren. 

Behandeling

De behandeling van psoriasis inversa is duidelijk anders dan die van andere vormen van psoriasis.
Het eerst komt in aanmerking een uitwendig steroïdenpreparaat. Soms worden vitamine 
D³- derivaten als Calcitriol of Calcipotriol voorgeschreven. Van beide moetenniet de sterkst werkende preparaten worden gebruikt, omdat de opname door de huid hier vele malen groter is dan bij psoriasis vulgaris.

Gebruik dus ook nooit een middel, dat u voor psoriasis vulgaris plekken elders op het lichaam gebruikt, zonder overleg met uw arts voor de psoriasis inversa plekken.
Omdat de aangetaste huid gevoelig is voor schimmel infecties wordt vaak een antischimmel middel toegevoegd.

Er moet geen vette zalf worden gebruikt, maar een huidvriendelijke crème en zalf op zinkoxide basis. 
De behandeling is erg moeilijk en moet lang worden volgehouden, zelfs als de huid merkbaar verbeterd is.

Verzorging

Na het douchen moet de huid worden drooggedept of geföhnd met een niet te warme föhn.
Droogwrijven met een handdoek kan de huid beschadigen, waardoor ten gevolge van het Köbner effect de afwijking kan verergeren. Ondergoed moet niet te nauw zijn en van katoen. Nieuwe kleren moeten voor het dragen eerst worden gewassen. Ook bovenkleren dienen niet te knellen. Pas op nauwe spijkerbroeken.

Ook irritatie door zeep, geparfumeerde deodorant, geparfumeerde inlegkruisjes en dergelijke moet worden vermeden.

Bovengenoemd artikel is met toestemming overgenomen uit de PSO-Nieuws van oktober 2008. Mocht u interesse hebben in een abonnement dan kunt u zich abonneren via de site van de patientenvereniging Psoriasispatienten Nederland https://psoriasispatientennederland.nl/

Psoriasis Inversa

Psoriasis inversa (psoriasis in de huidplooien) kan heel verraderlijk zijn. Het ziet er anders uit en moet anders worden behandeld dan “gewone “psoriasis, de psoriasis vulgaris. Omdat de psoriasis inversa vaak op de geslachtsorganen zit en zeer hardnekkig is, is de psychische belasting vaak groter dan bij psoriasis vulgaris.

Op warme broeierige plaatsen van het lichaam treedt soms een vorm van psoriasis op, die er anders uitziet dan de “gewone” psoriasis vulgaris. Deze psoriasis noemt men psoriasis inversa (naar het Latijnse woord “inversum”, wat “omgekeerd” betekent). Waar psoriasis vulgaris als voorkeursplaatsen de strekkant van bijvoorbeeld elleboog en knie heeft, is dat bij psoriasis inversa net andersom. Deze heeft juist voorkeur voor de buigkant van gewrichten, de andere kant dus. Opmerkelijk is, dat het daarbij juist niet gaat om de buigkant van de knie en de elleboog.

In Engelstalige literatuur wordt ook wel de naam “flexural” psoriasis gebruikt.

Op welke plaatsen zit psoriasis inversa vooral?

Het kan zitten in de liezen, onder de oksels, onder de borsten, rond de uitwendige geslachtsorganen, in de bilnaad en rond de anus, in de navel en zelfs achter de oren.

Vooral bij mensen met een overgewicht kan het ook onder de buikplooien zitten.
Omdat op al deze plekken huid tegen huid aan zit, is het daar vaak broeierig warm. Daardoor lossen de psoriasis schilfers op , zodat er een helderrode, glanzende psoriasis plek ontstaat. 

Wat is het verschil met gewone psoriasis plekken?

De plekken zijn glad, glanzend rood en scherp omlijnd. Ze zijn vaak, maar niet altijd symmetrisch. Ze kunnen behoorlijk groot zijn. Doordat in deze gebieden de huid gemakkelijk week wordt, ontbreken de voor psoriasis zo kenmerkende droge witte schilfers. Bij sterk zweten zie je soms een wittige verkleuring, de zogenaamde maceratie. Onder in de plooien van het aangetaste gebied kunnen huidbarstjes optreden (kloven), die pijnlijk zijn bij bewegen. Met name in de bilplooi zit vaak precies in het midden een diepe huidbarst. Er is meestal meer jeuk dan bij psoriasis vulgaris, vooral rond de anus en de geslachtsorganen. De afwijkingen in de liezen kunnen problemen geven bij het lopen en bij zitten in een te lage stoel, met name pijn of een branderig gevoel. 

Als de psoriasis ook op de geslachtorganen zit kunnen schaamtegevoelens een nog grotere rol spelen bij sexuele relaties dan al het geval kan zijn bij” gewone “psoriasis. 

Bij sommige patiënten leiden schaamtegevoelens er ook toe dat ze pas laat medische hulp zoeken.

Hoe ontstaat psoriasis inversa

Bij het ontstaan van de plekken speelt het voortdurend over elkaar heen schuiven van huid op huid waarschijnlijk een rol (het Köbner effect). Dan ontstaat als het ware spontaan bij iemand met psoriasis. Psoriasis inversa kan ook uitgelokt worden door een schimmelinfectie ter plaatse bij een reeds aanwezige psoriasis. Andersom is een psoriasis inversa plek ook heel gevoelig voor een schimmelinfectie. Daarom is een psoriasis inversa plek ook vrijwel altijd geïnfecteerd met een schimmel (primair of secundair).

Is psoriasis inversa gemakkelijk te herkennen?

De plekken kunnen sterk lijken op een schimmel infectie, maar ook secundair met een schimmel geïnfecteerd zijn. Bij vrouwen met een psoriasis inversa rond de geslachtorganen wordt de ziekte vaak niet herkend als de patiënt niet elders ook duidelijke verschijnselen van psoriasis heeft of zelf weet dat ze psoriasis heeft. De behandeling wordt dan alleen gericht op de schimmelinfectie en zal onvoldoende aanslaan. Een enkele keer wordt pas na jaren de juiste diagnose gesteld en kan er gericht behandeld worden. Ook als men wel aan psoriasis denkt kan het nog moeilijk zijn er achter te komen, of het psoriasis is, of een schimmelinfectie of een combinatie van beide. 

Ook verwarring met een bepaalde soort eczeem (seborrhoeisch eczeem) kan optreden. 
Als er ook afwijkingen buiten de plooien zijn, die dan de gewone psoriasiskenmerken hebben, is het veel gemakkelijker snel tot de juiste diagnose te komen en de juiste therapie in te stellen..